هنگدرام چیست و چگونه ساخته می‌شود؟
وقتی صحبت از موسیقی آرامش‌بخش می‌شود، یکی از سازهایی که بلافاصله در ذهن می‌آید، هنگدرام است. سازی با ظاهر متفاوت، صدایی مرموز و حس و حالی عمیق که انگار مستقیماً با روح و روان آدم صحبت می‌کند.
اما واقعاً هنگدرام چیست؟ از کجا آمده؟ چطور ساخته می‌شود؟ و چرا این‌قدر محبوب شده است؟ در این مقاله به همه‌ی این سؤال‌ها پاسخ می‌دهیم.
🌍 تولد یک ساز مدرن اما جادویی
هنگدرام یک ساز نسبتاً جدید است. این ساز برای اولین بار در سال ۲۰۰۰ توسط دو سازنده سوئیسی به نام‌های فلیکس روهنر و سابینا شارر در شهر برن ساخته شد. آن‌ها نام این ساز را «Hang» گذاشتند که در زبان سوئیسی آلمانی به معنی «دست» است. چون ساز با ضربه‌های ملایم کف دست نواخته می‌شود.
از آن زمان تا به امروز، این ساز تکامل یافته و حالا در دنیا بیشتر با نام “Handpan” یا همان هندپن شناخته می‌شود. البته در ایران، همچنان اسم هنگدرام رایج‌تر است.
🔩 هنگدرام چگونه ساخته می‌شود؟
ساخت هنگدرام یک هنر کاملاً دستی و تخصصی است. هر هنگدرام نتیجه ساعت‌ها کار دقیق با فلز است. در ادامه مراحل کلی ساخت این ساز را با هم مرور می‌کنیم:
-
شکل‌دهی فلز: ابتدا دو نیم‌کره از جنس فولاد مخصوص (معمولاً فولاد نیتروره شده) تهیه می‌شود. این فلز باید مقاومت بالا و خاصیت صوتی خوبی داشته باشد.
-
برش و کوک کردن نت‌ها: سطح بالایی ساز با استفاده از چکش‌کاری دقیق شکل داده می‌شود تا نت‌های مختلف روی آن قرار بگیرند. هر نت یک ناحیه خاص روی ساز است که با ضربه، صدایی منحصر به فرد تولید می‌کند.
-
تست صدا و تنظیم دقیق: کوک کردن این ساز بسیار حساس است. سازنده با گوش دادن دقیق به هر نت، تنظیمات ظریفی انجام می‌دهد تا صدای ساز دقیق و هماهنگ باشد.
-
اتصال نیم‌کره‌ها: پس از آماده شدن نیم‌کره‌ها، آن‌ها با دقت به هم جوش داده می‌شوند.
-
پوشش محافظتی: در پایان، سطح ساز با روغن‌های مخصوص یا پوشش ضد زنگ محافظت می‌شود تا در برابر رطوبت و خط و خش مقاوم باشد.
🎵 صدای هنگدرام چه ویژگی‌هایی دارد؟
صدای هنگدرام چیزی میان طبل، زنگ و صدای کوک‌شده طبیعت است. صدایی گرم، نرم، طنین‌دار و بسیار آرامش‌بخش. به همین دلیل، این ساز در موسیقی‌هایی با حال‌وهوای آرام، مدیتیشن، یوگا و حتی موسیقی‌درمانی بسیار استفاده می‌شود.
هر هنگدرام معمولاً بین ۷ تا ۹ نت دارد که در اطراف یک نت مرکزی (به نام Ding) قرار گرفته‌اند. این چیدمان باعث می‌شود نواختن آن ساده ولی بسیار الهام‌بخش باشد.
🤔 فرق هنگدرام با هندپن چیست؟
شاید شنیده باشی که بعضی‌ها به این ساز می‌گن “هندپن” و بعضی‌ها “هنگدرام”. تفاوتش چیه؟
واقعیت اینه که “هنگدرام” اسم برند اصلی‌یه که توسط شرکت PANArt در سوئیس تولید می‌شد. اما چون تولید این شرکت محدود و خاص بود، سازنده‌های دیگه‌ای هم شروع به ساخت سازهای مشابه کردند و اسم عمومی‌تری بهش دادن: “هندپن”.
یعنی:
-
هر “هنگدرام”، یک نوع هندپنه
-
ولی هر “هندپن” لزوماً هنگدرام نیست
اما توی ایران مردم بیشتر با همون اسم هنگدرام آشنا هستن، واسه همین ما هم از همین اسم استفاده می‌کنیم.
✨ چرا هنگدرام این‌قدر خاصه؟
-
صدای منحصر‌به‌فرد و پر از هارمونی
-
امکان نواختن بدون آموزش موسیقی قبلی
-
مناسب برای مدیتیشن، یوگا، و ریلکسیشن
-
ساخت دست‌ساز و اصالت هنری
اگر دنبال سازی هستی که هم خاص باشه، هم بتونه بدون هیاهو حرف بزنه، هم باهات حرف بزنه، هنگدرام انتخاب درستیه.
✅ جمع‌بندی
هنگدرام نه فقط یک ساز موسیقی، بلکه یک تجربه‌ی صوتی و احساسی خاصه. از صدای خاصش تا شکل زیبای فلزی، همه‌چیزش طراحی شده برای لمس روح آدم. اگه تا حالا امتحانش نکردی، حتماً یه‌بار صدای زنده‌شو گوش بده — احتمالاً عاشقش می‌شی.
